Woordje van de pastoor 11

Geschreven op 26 januari 2024. Gepost in Gemeente Bergen

Is carnaval/vastelaovend een katholiek feest??

Deze statement hoor je wel vaker: ‘carnaval is een katholiek feest.’ Als mensen dat tegen me zeggen, dan zeg ik wat ondeugend daarop: ‘en daarom moet je ook met Aswoensdag naar de kerk komen om het Askruisje te ontvangen.’

Maar is carnaval nu écht een katholiek feest?? Het antwoord wat mij betreft is ‘ja en nee.’ Er zijn veel studies over carnaval. In het boek ‘Hét carnavalsboek – van lentefeest tot festival’, geschreven door drs. Theo Fransen en Sander Matthijssen is een degelijke studie gemaakt die antwoord probeert te geven over de oorsprong van het feest, hoe het nu gevierd wordt en wat de toekomst zal zijn. Een aanrader!
Er waren feesten, al voor de christelijke jaartelling waarin we elementen terugzien, die we kunnen herkennen in ons huidige carnavalsfeest. In Mesopotamië zijn bronnen gevonden waarin beschreven worden hoe de slaaf voor 1 dag gelijk is aan zijn meester en hoe een misdadiger tijdens een (op)tocht wordt verkleed als een koning. Dat hij aansluitend werd terechtgesteld hebben we gelukkig niet overgenomen…

In allerlei culturen zien we elementen terug van nieuwjaars- en lentefeesten waarin rangen en standen werden doorbroken en men zich ging verkleden en maskers droegen. Europa werd christelijk en de Katholieke Kerk was 
niet zo blij met deze losbandigheden; geprobeerd werd om het uit te bannen, maar dat lukte niet! Een nieuwe strategie: ‘inkaderen binnen het liturgische jaar’. En zo geschiede dat carnaval geplaatst werd voorafgaand aan de vastentijd: nog een keer los en daarna tot inkeer.

Carnaval werd óveral gevierd in allerlei vormen en gebruiken. Maar toen kwam de reformatie en de strenge leer ging het feest verbieden. Dat er in Nederland alleen in katholieke streken carnaval gevierd wordt ligt niet zozeer aan het (voormalige) katholicisme van die streek, maar vanwege het feit dat in de andere, lees protestantse, gebieden het feest verloren is gegaan.

De vorm die we in Limburg kennen is van Venetiaanse oorsprong. Van daaruit overgewaaid naar Keulen en vervolgens naar ons. Enkele steden waren heel vroeg (Maastricht 1840 en Venlo 1843) maar in de meeste dorpen en steden ontstonden er in de naoorlogse tijd, de tijd van wederopbouw, carnavalsverenigingen en werd
carnaval een georganiseerd feest. Maar ervoor werd er zeker al gevierd!

In een notendop een volksfeest wat mij betreft diep in de mens zit en gevierd moet worden. De mens heeft het nodig om te relativeren en uit de sleur van de dag te geraken. Maar ook een feest zoals ik het beleef en dat ook zie bij vele mensen om me heen: een feest dat verbroedert en de saamhorigheid bevordert. Mits georganiseerd
en oprecht gevierd wordt! En of het nu een katholiek feest is? Toch vind ik dat een askruisje er absoluut bij
hoort!!

Pastoor Rick Blom. 

(Klik voor de meest actuele kerkberichten HIER of op het groene blokje KERKDIENSTEN EN PAROCHIENIEUWS) 

Geschreven door Frans Thonen.